Diệp Chí Huy dịch từ the African Music Encyclopedia

  http://africanmusic.org/artists/olatunji.html

Babatunde Olatunji (1927-2003)

Hôm qua là lịch sử, ngày mai là một bí ẩn.
Và hômnay? Ngày hôm nay là một món quà (gift)
Đó là lý do tại sao chúng ta gọi đó là hiện tại " (present)
 Babatunde Olatunji

Vào ngày 6 tháng 4 năm 2003, chỉ một ngày trước sinh nhật lần thứ 76, một trong những nhân vật quan trọng nhất trong âm nhạc đai chúng nửa sau của thế kỷ 20 đã qua đời với gia đình và bạn bè xung quanh cùng với tình yêu và lời cầu nguyện của hàng ngàn người  trên khắp thế giới .

Babatunde Olatunji qua đời vào Chủ nhật, 6 tháng 4 năm 2003 chỉ 10 ngày sau khi được nhận vào bệnh viện Salinas Valley Memorial do những biến chứng của bệnh tiểu đường dù đã chạy chữa sau một thời gian dài  . Olatunji đã có một tác động sâu sắc đến tất cả những người biết ông -  những người cảm nhận được tình yêu của ông dành cho trống và văn hóa châu Phi .

Babatunde Olatunji ra đời năm 1927 tại ngôi làng nhỏ của Ajido, Nigeria, cách  thủ đô  Lagos  khoảng bốn mươi dặm. Đó là một cái Làng cá nhỏ bé vang vọng tiếng trống đêm đêm cùng những con nước triều lên xuống qua suốt bốn mùa .

Khi còn là một đứa trẻ, Olatunji đi cùng với dì Tanyin  của mình để nghe tiếng trống djembe , chiếc trống được khoét ra từ thân cây và bịt bằng tấm da dê , dự những sự kiện  đời sống cư dân làng mình.

Những người chơi trống tổ chức kỷ niệm các sự kiện từ công bố sự xuất hiện của các chính trị gia địa phương đến khơi gợi những ước mơ và truyền cảm hứng cho dân làng . Tiếng trống của thời thơ ấu đó đã đi vào máu để khi lớn lên với trải nghiệm này Olatunji đi khắp thế giới phổ biến âm nhạc của di sản Yoruban .

Trong khi  còn ở Châu Phi vào cuối những năm 40, Olatunji đã từng đọc trong Reader's Digest về học bổng của Quỹ Rotary International Foundation dành cho thanh thiếu niên từ các nước bị ảnh hưởng bởi chiến tranh. Đến năm 1950, Olatunji và người anh họ của ông từng được trao học bổng và đang trên đường đến Mỹ để học tại Atlanta, Georgia . Olatunji đến Hoa Kỳ quyết tâm thành công đấu trường quốc tế, vào thời điểm đó ông chưa có nguyện vọng trở thành nhạc sĩ.

Năm 1954, sau khi tốt nghiệp Đại học Moorehouse ở Atlanta với văn bằng Ngoại giao, Olatunji chuyển đến New York để bắt đầu chương trình sau đại học Khoa học Chính trị về Quản trị Công tại Đại học New York . Trong  quá trình học tập ở Hoa Kỳ, ông có một quan điểm độc đáo về sự phân chia văn hoá giữa những người Mỹ da đen và trắng. Ngay từ đầu ông đã nhận ra rằng âm nhạc, đặc biệtlà trống  có khả năng phá vỡ các bộ phận văn hoá đã được thiết lập từ lâu trong "lò nung" * của nước Mỹ trong những ngày đó. Những hiểu biết sâu sắc này là yếu tố thúc đẩy Olatunji bắt đầu thực hiện những buổi trình diễn trống  âm nhạc Yoruba của tổ tiên mình .

Để trang trải các chi phí của mình, ông bắt đầu một nhóm trống và nhảy. Nhận thức được ảnh hưởng của các giai điệu châu Phi trong nhạc jazz, một số người hâm mộ sớm nhất của Olatunji là những nghệ sĩ jazz tuyệt vời của thời đại; Những người  như John Coltrane , Yusef Lateef , Clark Terry , George Duvivier , Count Basie , Duke Ellington , Quincy Jones , Taj Mahal , Pete Seeger , Bill Lee (cha của Spike Lee) và thần tượng nhảy Alvin Ailey ; Chưa kể đến người  nổi tiếng như Columbia A & R John Hammond người đã sản xuất album đầu tiên của Olatunji. Thậm chí Tiến sĩ Martin Luther King, Jr. (cũng là một sinh viên của Moorehouse) đã mời Olatunji đi cùng ông trong một vài chuyến đi.

Năm 1957 khi nhà sản xuất Columbia Records John Hammond nghe Olatunji biểu diễn tại Radio City Music Hall với dàn nhạc 66 thành viên, anh đã rất ấn tượng vì cuộc gặp gỡ tình cờ này đã dẫn trực tiếp tới việc thu âm Drums of Passion . Được phát hành năm 1959 bởi Columbia Records, album đầu tiên của Olatunji đã trở thành một hit thành công trên toàn thế giới. Đây là album đầu tiên mang âm nhạc châu Phi chính thống đến tai phương Tây, và nó đã bán được hơn 5 triệu bản và vẫn là một bản thu âm phổ biến.

Năm 1964 Olatunji biểu diễn tại Pavilion Châu Phi tại Hội chợ Thế giới New York , nơi ông có thể kiếm đủ tiền để mở Trung tâm Văn hoá Phi Châu Olacunji (OCAC) tại Harlem , cung cấp các lớp học về múa, nhạc, ngôn ngữ, văn hoá dân gian và lịch sử châu Phi . Trong thời gian này, sinh viên của Baba bao gồm những người như Gordy Ryan , Leon Mobley , Arthur Hull , Yao Tamakloe, Anindo Abukusta - những nghệ sỹ đã biểu diễn cùng anh trong ban nhạc của anh và ngày hôm nay tiếp tục truyền bá tình yêu trống  của Baba ra  khắp thế giới.

Quỹ Tài trợ Quốc gia giúp tài trợ cho các chương trình đào tạo của OCAT của Olatuni và các chương trình đào tạo sinh viên đã đến tất cả các trường trong khu vực ba bang ở New York, đến tận Long Island . Mickey Hart lần đầu tiên gặp Olatunji trong một trong những chương trình giáo dục ở Châu Phi. Trong các lớp học của mình Baba luôn luôn yêu cầu học sinh đến  đánh trống, và ông đã nhận ra tài năng của Mickey từ 25 năm trước trong một trong những chương trình đó.

Tác động của Olatunji đối với văn hoá đánh trống trên toàn thế giới là chưa từng có. Ông đã từng là thành viên của  Viện Esalen ở Big Sur , California và Viện Omega ở Rhinebeck, New York trong hơn 15 năm. Anh đã chơi với Mickey Hart , Grateful Dead , Airto Moreira , và Carlos Santana trong thu âm Drums of Passion: The Beat năm 1986.

"Nhịp điệu là linh hồn của cuộc sống.
Toàn bộ vũ trụ xoay quanh nhịp điệu.
Mọi thứ và mọi hành động của con người đều xoay quanh nhịp điệu. "
--- Babatunde Olatunji

Trong buổi hòa nhạc và trong phòng thu, Olatunji thường chọn  âm thanh lớn sử dụng từ 20 người trở lên : ca sĩ ,người chơi  bộ gõ  và vũ công. Hai bản phát hành của Rykodisc do Mickey Hart - Drums of Passion: The Beat (1989) và Drums of Passion - Lời cầu hôn (1988) thể hiện cả mong muốn thử nghiệm của mình và tìm ra nền tảng chung với các nhạc sĩ Mỹ và lòng tận tụy của ông đối với âm nhạc cổ đại Truyền thống châu Phi.

Năm 1991, anh và Hart cộng tác với Planet Drum , một nhóm lưu diễn khắp đất nước và sau đó thu âm một album giành giải Grammy. Bài "Jingo Lo Ba" của anh đã trở thành một ca khúc vượt thời gian và một bài hát có đánh dấu cho nhóm rock của  Santana. Anh đã viết kịch bản cho Broadway và các tác phẩm của Hollywood, bao gồm cả âm nhạc cho bộ phim She's Gotta Have It , một bộ phim của Spike Lee . Năm 1997, Chesky Records phát hành Love Drum Talk , đã được đề cử cho Giải Grammy năm 1998 cho Album âm nhạc Thế giới hay nhất.

Baba là người đóng góp quan trọng nhất cho việc phổ biến  trống tay  Châu Phi tại Hoa Kỳ. Baba tạo ra phương pháp phổ biến Gun-Dun, Go-Do, Pa-Ta, trong đó những âm thanh nói đó có thể giúp thu lại âm thanh được thực hiện trên hầu hết các trống tay - với Gun-Dun biểu thị các nốt bass được chơi với Tay phải và trái; Go-Do biểu thị những âm tone và Pa-Ta biểu thị âm slap. Phương pháp đơn giản này đã cách mạng hóa tỷ lệ học tập của hàng ngàn học sinh chơi  trống tay ở phương Tây. Ông cũng nổi tiếng vì đã phổ biến nhịp điệu  Fanga  của Liberia (một bài hát chào  mà ông đặt lời), thường được các sinh viên của ông chơi cho ông khi ông bước vào hội thảo.

Trong vài năm trước khi chết Olatunji đã làm nhà tại Viện Esalen dọc theo bờ biển Big Sur hoang dã ở California , nơi ông tiếp tục dạy trong khi chiến đấu với sự tàn phá của bệnh tiểu đường. Olatunji đã đi khắp thế giới gần nửa thế kỷ để tổ chức các cuộc hội thảo bộ gõ, truyền bá tình yêu của ông về trống, bài hát, âm nhạc và nền văn hoá Châu Phi truyền cảm hứng cho các thế hệ nhạc sĩ Mỹ, nhiều người trong số họ đã cống hiến nghề nghiệp cho âm nhạc châu Phi, truyền bá thông điệp của Baba đến sinh viên của họ.

"Linh hồn của những chiếc trống là cái gì đó mà bạn cảm thấy nhưng không thể chạm vào nó được  
Nó thôi thúc  bạn và mọi người từ bên trong theo nhiều cách khác nhau.
Nhưng cảm giác đó là sự thỏa mãn và vui tươi.
Đó là một cảm giác mà làm cho bạn nói với chính mình,
Tôi vui sướng được sống ngày hôm nay!

Tôi hân hoan được là một phần của thế giới này! "
Babatunde Olatunji

Santana ghi dấu ấn album đầu tay trong đó có cover bài Jingo của Babatunde Olatunji 

*(Vào đầu thế kỷ này, khi các con tàu  đổ vào cảng Mỹ tràn ngập những người nhập cư châu Âu,có  một người Do Thái từ Anh tên là Israel Zangwill đã viết một vở kịch có câu chuyện từ lâu bị lãng quên, nhưng chủ đề chính thì không. Tác phẩm  của ông có tên là "Lò Nung " và thông điệp của nó vẫn giữ được sức mạnh  lớn đối với  nước Mỹ rằng  lời hứa ,  tất cả những người nhập cư có thể được biến đổi thành người Mỹ, một hợp kim mới được rèn luyện trong một cuộc đấu tranh dân chủ, tự do và trách nhiệm dân sự.)

** Album 1969 của Santana