Bài 7 

( xem lại từ đầu click vô đây )

Bây giờ bạn tiến hành bước làm cho câu thơ “ hát lên “ tức soạn giai điệu cho nó .

NHỮNG THÀNH PHẦN VÔ HÌNH

Thoạt nhìn bài hát thường  bị xem là hình thức âm nhạc đơn giản nhất vì khi trình bày dưới dạng văn bản người  ta chỉ ghi lại giai điệu và lời ca đi cùng nhưng bạn ngẫm  lại mà xem những bài hát bạn nghe nó không chỉ có giai điệu và ca từ .Một bài hát khi trình bày sẽ có thêm  một số thành phần nữa đi theo nó đó là hòa âm , nhịp điệu  , nhạc đệm theo (counterpoint  và response ) và bass. Những thành phần này giúp cho bài hát  làm cho người nghe  thêm thích thú 

Những cái này vô hình khi ca khúc  trình bày dưới dạng văn bản nhưng nó sẽ được hiển thị  khi trình bày  với dàn nhạc đệm. Thật may mắn cho những người viết ca khúc như bạn không cần có cả một dàn nhạc mà chỉ cần có 1 trong có  2 nhạc cụ đó là  một cây piano hoặc một cây guitar chúng sẽ  hỗ trợ bạn thể hiện được những thành phần vô hình trên.

Vì vậy để viết một bài hát bạn nếu bạn biết chơi guitar hay piano là một thuận lợi ,đây là 2 nhạc cụ có khả năng cùng một lúc hòa âm , tạo nhịp điệu và đệm theo giai điệu vì thế  nếu không  nhuần nhuyễn được thì  chí ít bạn phải biết cách bỏ một hợp âm trên cây đàn như thế nào để giúp bạn viết giai điệu và kiểm tra lại giai điệu bạn viết nghe ra sao.

HỢP ÂM

Một vấn đề cốt tử để soạn một ca khúc là bạn cần phải nắm trước khi đi vào việc viết giai điệu đó là hợp âm .Hợp âm sẽ hỗ trợ  bạn định hướng khi bạn soạn giai điệu cho lời hát . Nếu bạn đã biết bấm chuyển hợp âm trên  guitar hay  piano rồi sẽ rất thuận lợi  . Nếu chưa biết hợp âm là gì  bạn hãy xem lại khái niệm và cấu tạo  về hợp âm , mối liên hệ giữa chúng một tí.

Một điều khác biệt rõ nét của bài hát ngày hôm  với bài hát trước khi  có tân nhạc là nó có hợp âm đi theo giai điệu .Bạn biết hợp âm và nhịp điệu của bài hát là bạn có thể đệm theo bài hát ấy được ngay . Đó là điều tuyệt vời  , nhờ đó  mà  ta học hát và viết ra một bài hát mới dễ dàng hơn các cụ ngày xưa rất nhiều .

CHỦ ÂM

Một bài hát luôn luôn có chủ âm , thông thường đó  là hợp âm bắt đầu và kết thúc một bài hát . Bạn sẽ chọn hợp âm nào để làm chủ âm của bài hát bạn định viết khi về  lý thuyết mà nói sẽ có 24 hợp âm cả trưởng và thứ ?

Thực tế bản ký âm một ca khúc có thể vừa giọng ca sỹ này nhưng lại thấp hơn hoặc cao hơn ca sỹ khác , nhất là giữa giọng  nam và nữ . Một điều bạn sẽ thấy nữa là sau khi bạn viết  xong bài hát  có khi bạn phải tăng hoặc giảm ½ cung hoặc vài cung mới vừa giọng của mình .

 Vì vậy  để soạn và  ký âm ca khúc bạn nên dùng tối đa  3 dấu b hoặc 3 dấu # đầu khuôn nhạc .

Nghĩa là khi chọn hợp âm trưởng làm chủ âm bạn chọn : C hay D  F G A  ,  vì B thì bạn tăng nửa cung thành C còn  E bạn tăng nửa cung thành F  ,  hay chọn  hợp âm thứ là chủ âm : Am hay Bm  Dm Em F#m  vì Fm thì bạn  giảm nửa cung thành Em , tăng nửa cung thành  F#m  hoặc  Gm giảm nửa cung thành F#m , Cm  giảm  nửa cung thành Bm .  Nghĩa là trong vòng 3 dấu # và 3 dấu b đỗ lại , nó cũng tiện cho bạn khi bấm hợp âm khi soạn và kiểm tra giai điệu bằng  guitar mà thế tay dễ chơi nhiều  hợp âm có tiếng bass bằng dây buông .

Nên bạn  hãy  tự tin  chọn trước một chủ âm bất kỳ  cho bài hát trước khi soạn  và trong quá trình hoặc sau khi  kết thúc có thể điều chỉnh lại cho phù hợp nhưng phải để ý  là âm vực của bài hát nên tránh không quá 2 octave tức là nốt cao nhất và thấp nhất không nên vượt quá 2 quảng 8 để người bình thường có thể hát được .

CHUYỂN HỢP ÂM

Nếu bạn biết dùng piano và guitar tự đêm cho mình hát lại là một lợi thế trong việc học cách tiến hành chuyển hợp âm .  Thực hành cover các bài hát và đặc biệt là các ca khúc tiếng Anh sẽ giúp bạn lĩnh hội các tiến hành hợp âm . Các hợp âm do người soạn ca khúc hầu như hợp lý và  là bản hướng dẫn cho phần phối khí gần như bất di bất dịch nếu muốn thêm bớt thay đổi chỉ làm cho nó …dở hơn .Vì người soạn ca khúc đó đã cân nhắc chọn lựa và tiến hành vòng hợp âm có ý đồ chặt chẻ rõ rệt. Ta học viết ca khúc Việt nhưng nên học hỏi thêm cách tiến hành hòa âm qua các bài hát của phương Tây .

Bạn nên tập thói quen ngay  từ đầu là luôn luôn ghi hợp âm cho giai điệu bạn viết

Nếu bạn không ghi hợp âm cho giai điệu thì không diễn tả ý định của mình rõ ràng . Tiến trình hợp âm là thực hiện một ý đồ rõ rệt của người viết .

 Ví dụ đơn giản nhất :  một nốt la trong gam Am  có thể thuộc Am hay Dm hoặc F và hợp âm bạn chọn nó sẽ quyết định hợp âm kế tiếp thông thường theo nguyên tắc I IV V hoặc song song tương ứng và hợp âm thứ hai cũng vậy nó sẽ ảnh hưởng đến hợp âm kế tiếp …nếu bạn không ghi thì giai điệu bạn viết khá mông lung với  người hát hay người hòa âm phối khí , họ  có thể tiến hành hòa âm tùy ý có khi không đúng ý đồ của bạn .

Một ví dụ đơn giản : Am chuyển qua Dm , Am chuyển qua D  trên cùng một nốt la của 2 khuôn nhạc sẽ cho ra một hiệu ứng , một cảm giác khác nhau hoàn toàn .

Và sẽ thấy tuy bạn có giữ một nốt không đổi trong vài khuôn nhịp  nhưng bạn có chuyển  hợp âm vẫn không có cảm giác buồn tẻ  nhưng tiến hành  giai điệu mà không chuyển hợp âm trong nhiều khuôn nhạc kế tiếp dễ gây ra sự trì đọng nhàm chán với người nghe .

Nhưng điều đó  không có nghĩa là bạn sử dụng càng nhiều hợp âm thì càng thú vị nghe !

Nhiều bài hit thế giới cũng như trong nước chỉ có một vòng hợp âm gồm 4 hợp âm lặp đi lặp lại hoàn toàn  như  Careless whisper , I’m Your ,  Despacito, Một nhà , Ông bà anh , Vì tôi còn sống …vô số kể .

Và trong bài  Như cây đã khô tôi cũng sử dụng vòng chỉ có  4 hợp âm : A  E  F#m  D

Và hát lên

Còn tiếp

D.FOLA djembe đến từ châu Phi hiện có mặt tại :
Đà Nẵng : 250 Lê Thanh Nghị, 4 Hoàng Hoa Thám, 36 Trần Phú.
 hoặc mua trực tuyến  tại Tiki.vn hoặc Sendo.vn